پایان نامه

نگارش پایان نامه چیست ؟

نگارش پایان نامه ، یا رساله علمی (پایان نامه به انگلیسی = Dissertation) یکی از مهم‌ترین مراحل تحصیلات دانشگاهی است. دانشجویان در تمام مقاطع ملزم به انجام پایان نامه پژوهشی علمی در رابطه با موضوعی مربوط به رشته تحصیلی خود تحت عنوان پایان نامه را تدوین کرده و آن را به ثبت برسانند.

 

مراحل انجام پایان نامه

انتخاب موضوع پایان نامه

پس از هماهنگی با استاد راهنما، موضوع انتخاب می‌شود. موضوع پایان نامه اغلب از طرف استاد و گاهی توسط دانشجو انتخاب می‌شود. دانشجو باید دقت داشته باشد موضوعات متناسب با علاقه و امکانات دانشگاه انتخاب کند. بارها دیده شده انتخاب موضوع نامناسب موجب ایجاد مشکلات فراوان برای دانشجویان شده است. بنابراین لازم است در انتخاب موضوع دقت شود. مراحل مختلف انجام پایان نامه به صورت اینفوگراف در تصویر زیر نمایش داده شده است.

 

 

در ادامه مراحل مختلف به صورت جزئی بیان خواهد شد.

 

برای نگارش پایان نامه مشاوره‌ی رایگان دریافت کنید!

نگارش پروپزال

پس از تعیین موضوع پایان نامه، روند کلی تحقیق در پروپزال به صورت کتبی مشخص خواهد شد.

 

 

پروپزال شامل موارد زیر است:

• بیان مسئله: تشریح موضوع پژوهش و معرفی و بیان جنبه‌های مجهول آن که نیاز به تحقیق دارد.
• ضرورت انجام تحقیق: بیان خلا تحقیقاتی و فواید انجام پژوهش؛ در این بخش باید توجیه علمی برای انجام پژوهش به دلایل علمی بیان شود.
• مرور ادبیات: در این بخش مختصری از تحقیقات گذشته‌ی مرتبط با موضوع پژوهش بیان می شود. فاکتورهای تعیین کننده در روند انجام تحقیقات باید در مرور ادبیات از منابع استخراج شوند.
• هدف پژوهش: یافته‌ها و اهداف کاربردی که پژوهش برای رسیدن به آن تلاش می کند در این قسمت بیان می‌شوند.
• سوالات تحقیق: در این بخش نقاط مبهم و سوالاتی که انجام پژوهش در پی یافتن آن است بیان می‌شوند.
• فرضیه‌های تحقیق: در این بخش نکات ثابتی که تحقیق بر اساس آن شکل می‌گیرد مشخص می‌شود.
• روش تحقیق: مواد، تجهیزات و استانداردها و منابع مورد استفاده در پژوهش در این قسمت بیان می‌شوند.
• متغیرهای مورد بررسی: در این بخش پارامترهایی که در حین پژوهش تغییر داده خواهند شد تعیین می‌گردند.
• شرح انجام پژوهش: در این بخش روش انجام پژوهش شامل مطالعه کتابخانه ای، انجام آزمایش، شبیه سازی و … بیان می‌شود.
• روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‌ها: در این بخش نرم افزارها و روش‌های مطالعاتی جمع آوری و دسته بندی اطلاعات ذکر می‌شوند.

 

ضمنا در پروپزال باید برخی موارد مانند زمان انجام تحقیق باید تعیین شود. زمان انجام پایان نامه از ۴ ماه تا ۱ سال می‌تواند تعیین شود. البته زمان مجاز پایان‌نامه‌ی دکترا ۲ سال است. پروپزال پس از تکمیل با هماهنگی استاد در سایت آموزش دانشکده (یا دانشگاه) ثبت خواهد شد. در ادامه پروپزال پس از بررسی در کمیته‌ی پژوهش دانشکده، تایید (و یا رد) می‌شود. لازم به ذکر است که اگر پروپزال تایید نشود، باید اصلاح و مجددا به آموزش ارائه شود.

 

انجام آزمایش و شبیه سازی

پس از تایید پروپزال، دانشجو باید شروع به فعالیت علمی مرتبط پژوهش کند. اگر موضوع آزمایشگاهی باشد، شما باید در آزمایشگاه آزمایش انجام دهید. اگر پایان نامه شبیه سازی باشد، باید شبیه سازی انجام دهید. در برخی موارد پایان نامه های کارشناسی به صورت کتاب خانه‌ای و جمع آوری اطلاعات انجام می‌شوند.

اگر چه برخی موارد نگارش پایان نامه به مرحله‌ی آخر موکول می‌شود. اما این کار دارای معایبی است. نگارش پایان نامه در مراحل مختلف انجام پژوهش موجب ایجاد نظم و افزایش پیوستگی آن خواهد شد. موکول کردن انجام پایان نامه به ماه های آخر موجب کمبود وقت و کاهش کیفیت خواهد شد.

 

نگارش پایان نامه

پس از گردآوری اطلاعات از آزمایشگاه و شبیه‌سازی، نگارش پایان نامه شروع می‌شود. تفاوتی ندارد در کدام مقطع تحصیل می‌کنید. بخش‌های زیر باید در تمام پایان‌نامه‌ها موجود باشد.

 

چکیده

در چکیده در حد یک پاراگراف درباره پایان نامه توضیح داده می‌شود. مختصری از موضوع پایان نامه و روند انجام آن بیان خواهد شد. در ادامه یافته های پژوهش بیان می‌شود. توصیه شده این بهترین یافته‌های پژوهش در این بخش بیان شود تا خواننده را به مطالعه‌ی آن ترغیب کند. استفاده از داده های عددی و مقایسه ای در این بخش بسیار مطلوب است.

فهرست مطالب

در این بخش تیترها به صورت فصل بندی شده بیان می شود. ضمنا گذاشتن شماره صفحه و لینک به صفحه به سهولت خواندن مطلب کمک می‌کند. در بیشتر دانشگاه‌ها آوردن فهرست تصاویر و جداول پس از فهرست مطالب الزامی است.

تقدیر و تشکر

در این بخش شما می توانید فعالیت علمی خود را به فرد خواصی تقدیم کنید. همچنین شما می‌توانید از خانواده، همکاران علمی و اساتید خود در این بخش تشکر کنید.

فصل اول

در فصل اول شما باید درباره کلیات پژوهش را به صورت جزئی بیان کنید. بررسی وضع کنونی مسئله، اهمیت انجام پژوهش، کاربرد صنعتی و دانشگاهی پژوهش و موارد مبهم در موضوع پژوهش در این فصل بیان می‌شوند.

فصل دوم

مطالب مهم درباره موضوع تحقیق و مرور ادبیات مطالعات گذشته در این فصل انجام می شوند. نتیجه گیری از مطالعات گذشته مهم ترین بخش این فصل می باشد.

دوم فصل سوم

در فصل سوم روش انجام آزمایش و معادلات شبیه سازی بیان می شود. به طور کلی شرح فعالیت های عملی انجام شده در پژوهش در این فصل قرار می گیرد. پیشنهاد شده از بیان نتایج در این فصل خودداری شود.

فصل چهارم

تمام نتایج به دست آمده از پژوهش در این فصل بیان می شود. پس از بیان نتایج، این نتایج مورد بحث قرار می گیرد و یافته ها و نکات مهم از آن استخراج می شود.

فصل پنجم

در فصل آخر یافته های پژوهش به وضوح بیان می شود. این نتایج باید گویا و جامع باشد تا خواننده نیاز به خواندن تمام پیان نامه نداشته باشد. در نهایت تعدادی پیشنهاد برای بهبود پژوهش های آینده ارائه خواهد شد.

پیوست

مطالبی همچون کدنویسی‌ها، اثبات‌ها و فرمول‌ها در این بخش بیان می شود تا از زیاده گویی در فصل های پایان نامه جلوگیری شود.

رفرنس

ارجاعات یا رفرنس های پژوهش در این فصل قرار می گیرد. رفرنس زدن و نگارش لیست رفرنس‌ها از قوائد یا استایل خاصی پیروی می کند که گاهی مربوط به دانشگاه و گاهی به صورت بین الملی است. بنابراین باید در نگارش این فصل دقت کرد.

چکیده انگلیسی

آوردن چکیده ی انگلیسی در برخی دانشگاه ها الزامی است.

قالب بندی

در نهایت باید پایان نامه را طبق قواعد نگارشی دانشگاه نوشت. این قواعد شامل فونت، اندازه، رنگ برای تمام مطالب می باشد.

ثبت

در نهایت لازم است پایان نامه در سایت دانشگاه و سایت ایران داک ثبت شود. ثبت در دانشگاه معمولا در سایت کتابخانه یا سایت آموزش انجام می شود.

دفاع از پایان نامه

در این مرحله شما باید در حضور چند استاد رشته‌ی خود از دستاورد علمی خود دفاع کنید. این جلسه با ارائه روند انجام پایان نامه شروع شده و با سوالات داوران و گاهی حضار همراه می شود. در پایان در صورت تایید داوران نمره‌ی پایان نامه به آموزش اعلام شده و پایان نامه برای شما ثبت خواهد شد.

 

پس از دفاع و انجام مراحل اداری در آموزش دانشکده و کتابخانه‌ی دانشگاه، شما رسما فارغ التحصیل شده‌اید. این مراحل در دانشگاه‌های مختلف متفاوت است. اما به صورت کلی، مراحل اداری آموزش شامل پر کردن فرم‌های دفاع و نمره‌ی آن (فرم نمره توسط داوران پر می شود) است. در نهایت شما باید دو نسخه از پایان نامه را به صورت چاپی تحویل کتابخانه‌ی دانشگاه و دانشکده دهید. پس از فارغ التحصیل شدن شما آزاد هستید که در مقطع دیگری ادامه تحصیل دهید یا وارد بازار کار شوید.

 

برخی تعاریف

اهمیت و تعداد واحد درسی پایان‌نامه در مقاطع مختلف تحصیلی متفاوت است. واحدهای پایان‌نامه در جدول زیر نمایش داده شده است.

مقطع	واحد
کارشناسی	۴
کارشناسی ارشد	۶
کارشناسی ارشد	۱۲

در دوره‌ی کارشناسی ارشد و دکترا، علاوه بر پایان نامه ارشد، ۴-۲ واحد سمینار نیز وجود دارد. درس سمینار ارائه‌ی علمی درباره‌ی موضوع بروز مرتبط با رشته تحصیل می‌باشد. اغلب دانشجویان همان موضوع پایان نامه را انتخاب می کنند. اما امکان انتخاب موضوعات دیگر نیز وجود دارد. درس سمینار شامل یک سخنرانی و ارائه‌ی پاورپوینت است و اغلب با سوالات استاد و حضار همراه می‌شود.

استاد راهنما: یکی از اعضای هیات علمی دارای مدرک دکترای تخصصی است که مسئولیت راهنمایی دانشجو را در طول دوره ی انجام رساله ی دانشجو را به عهده می‌گیرد.

 

 

استاد مشاور: یکی از اعضای هیات علمی دارای مدرک دکترای تخصصی یا متخصص حرفه ای است که مسئولیت مشاوره دانشجو در زمان انجام رساله ی دانشجو را بر عهده می گیرد.

هیات داوران: مجموعه ای متشکل از اعضای هیات علمی یا متخصصان حرفه ای است که مسئولیت ارزیابی رساله دانشجو را بر عهده می گیرند.

 

تفاوت در مقاطع

در تمام مقاطع توجه به متن و مطالب ارائه شده در پایان نامه اهمیت دارد. اما به طور کلی پایان نامه کارشناسی ارشد از اهمیت بیشتری از کارشناسی دارد و پایان نامه ی دکترا اهمیت بیشتری از کارشناسی ارشد دارد. پایان نامه نویسی نیاز به تخصص‌های زیر دارد.